Preventie begint al tijdens de zwangerschap

De discussie over gezondheid en kansenongelijkheid onder kinderen is meer dan ooit actueel. Uit onderzoek is gebleken dat de start voor een kind al begint in de buik van de moeder: de gezondheid van de moeder speelt een belangrijke rol in de (latere) ontwikkeling van het kind. Daarom heeft het Integraal Zorgakkoord een hele paragraaf gewijd aan preventie en leefstijl. Preventie en leefstijl is belangrijk voor elke leeftijd en elk individu, dus ook voor ongeboren kinderen. Je zou zelfs kunnen zeggen: juíst voor ongeboren baby’s. Roken en stress bij de moeder beïnvloeden de gezondheid van het kind vaak vanaf het begin tot op latere leeftijd.

Leefstijl en ziekten in Nederland

Nog steeds zijn hart – en vaatziekten, obesitas, dementie en kanker veelvoorkomende ziektes in Nederland. Enerzijds zijn het welvaartsziekten: veel mensen eten te veel en te ongezond. De keuze in de supermarkt is enorm en wie er geld voor heeft laat graag eten bezorgen of eet buiten de deur. Wie dan ook nog eens een zittend beroep heeft, beweegt makkelijk te weinig. Daarnaast zijn er nog veel Nederlanders die roken, alcohol drinken of drugs gebruiken. Van deze drie voorbeelden is roken het grootste gezondheidsrisico: daarom is er ieder jaar Stoptober. Dit initiatief vanuit onder meer de GGD, het Longfonds en Trimbos helpt om mensen binnen 28 dagen te stoppen met roken.

Aan de andere kant zijn er factoren zoals een laag inkomen en stress, die aandoeningen zoals obesitas in de hand werken. Als je tijdens een stressvolle situatie zwanger wordt, heeft dit ook effect op het ongeboren kind. Hoe zit dat precies?

De invloed van armoede en stress voor de geboorte

Wie gestrest is, zakt makkelijker weg in een ongezonde leefstijl. Het vervelende is dat ongezond leven dan weer als gevolg heeft dat je sneller ziek wordt. Roken, drugs, ongezond eten, alcohol zijn hier de bekendste voorbeelden van. Langdurige stress op zichzelf is helaas ook een risicofactor. Het is erg ongezond voor je lichaam, omdat je bijvoorbeeld slechter slaapt.

Een ongezonde leefstijl en stress hebben niet alleen gevolgen voor een individu zelf, maar ook voor het nageslacht. Dat begint al in de buik van de moeder. Onderzoek heeft uitgewezen dat baby’s van moeders die langdurig gestrest waren tijdens de zwangerschap, een lager geboortegewicht hebben. Daarnaast komen vroeggeboortes vaker voor in een omgeving met geldgebrek en stress. Roken en alcohol zijn eveneens factoren die de kans op een vroeggeboorte of zelfs een miskraam vergroten.

Waarom preventie een belangrijk punt in het Zorgakkoord is

De meeste vrouwen weten dat stress, roken en alcohol(misbruik) een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van het ongeboren kind. Toch lukt het niet iedereen om gezond te leven tijdens een zwangerschap. Stress vermijden en gezond leven is voor iemand met stabiele thuissituatie veel makkelijker dan voor iemand die veel zorgen heeft. Daarom is er in het integraal zorgakkoord een aparte paragraaf opgenomen over ‘Preventie en leefstijl’. Het idee achter deze preventie is dat gezond leven niet alleen gevolgen op de korte termijn heeft bij een zwangerschap, maar ook op de lange termijn. Idealiter draagt preventie uiteindelijk bij aan gelijkere kansen voor elk kind.

Preventie op korte en lange termijn

De preventie waarover het in het Zorgakkoord gaat, is gericht op de korte en lange termijn. Op de korte termijn zorgt preventie tijdens de zwangerschap voor een kleinere kans op een vroeggeboorte of miskraam. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die geboren worden na een gezonde zwangerschap, op latere leeftijd een betere gezondheid hebben dan kinderen die na een stressvolle zwangerschap geboren worden (lange termijn).

Preventie richt zich op het volgende:

• Roken (sigaretten, wiet en hasj)
• Alcohol
• Alle soorten drugs
• Voeding

De bedoeling is dat moeders al voorlichting krijgen tijdens een zwangerschapswens.

Zijn stress, alcohol en roken direct schadelijk voor de zwangerschap?

Veel zwangere vrouwen krijgen tijdens hun zwangerschap kortdurend met wat stress te maken. Er gaat immers veel veranderen als je een kindje krijgt. Kortdurende stress komt veel voor bij toekomstige moeders en kan geen kwaad voor het ongeboren kind. Zo zijn er ook veel vrouwen die voor hun positieve zwangerschapstest nog alcohol gedronken hebben. De eerste weken van de zwangerschap kan een normaal alcoholgebruik gelukkig niet zo’n kwaad. Omdat er dan nog geen placenta is, komt de foetus niet in contact met alcohol. Wel kan alcohol drinken ervoor zorgen dat je minder snel zwanger wordt.

Roken heeft een heftiger effect op het ongeboren kind: ook als je weinig rookt tijdens de zwangerschap is er een risico voor de baby. Denk aan een lager geboortegewicht en de kans op astma en gedragsproblemen. Elke sigaret telt dus mee.